DAO là khái niệm quen thuộc trong giới crypto, nhưng với người mới thì thuật ngữ này vẫn còn tương đối xa lạ. Vậy DAO là gì? Các DAO token, dự án cực “bén” trong hệ gồm có những cái tên nào?
DAO là gì?
DAO là viết tắt của Decentralized Autonomous Organization, mô tả những tổ chức quản lý theo hình thức tự động hóa và phi tập trung. Chúng đảm nhiệm vai trò cầu nối, giúp người dùng tiếp cận, tham gia, kiểm chứng các quyết định của tổ chức.
Không giống như các ông lớn công nghệ như Google, Facebook có hội đồng quản trị, ban lãnh đạo, hệ thống này hoạt động độc lập, tự chủ thông qua mã hóa bằng code và không cần đến bộ phận trung gian.
Cụ thể, DAO vận hành nhờ các quy tắc chung của hợp đồng thông minh (Smart contract), mọi quyết định, thỏa thuận đều diễn ra công khai.
Đây là khái niệm tương đối rộng, nó hiện hữu từ blockchain, tài chính phi tập trung (DeFi), hệ thống quản trị trên chuỗi (on-chain) đến việc biểu quyết và đề xuất on-chain ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Tất cả đều có điểm chung là thành viên trong DAO được quyền kiểm chứng, tiếp cận, tham gia vào đề xuất và những quyết định của tổ chức.
Quy tắc hoạt động và bối cảnh hình thành DAO
Quy tắc hoạt động
Bitcoin (BTC) được xem là DAO đầy đủ chức năng đầu tiên. Nó có bộ quy tắc lập trình sẵn, hoạt động độc lập và được điều phối qua giao thức đồng thuận phân tán. Tiếp theo sau đó, việc sử dụng hợp đồng thông minh được kích hoạt trên mạng Ethereum. Điều này đã góp phần đưa khái niệm này đến gần hơn với cộng đồng.
Thực tế, nắm rõ cách thức hoạt động sẽ giúp bạn hiểu được DAO là gì. Thông qua hợp đồng thông minh, hệ thống sẽ tiếp nhận, làm việc dựa trên yếu tố đã được lập trình sẵn. Toàn bộ dữ liệu đều được lưu trữ công khai, minh bạch trên blockchain.
Quy tắc hoạt động của DAO dựa trên cơ chế bỏ phiếu cộng đồng. Cách giải quyết vấn đề thông qua việc đề xuất, những ý tưởng được nhiều phiếu tán thành sẽ được áp dụng thực hiện.
Hình dung đơn giản hơn, DAO sẽ hoạt động như một quốc gia riêng lẻ, chỉ khác ở chỗ quốc gia sẽ có nhiều hệ thống ban ngành lãnh đạo, nhưng DAO thì không. Thay vào đó, nó sử dụng cơ chế độc lập để tạo sự gắn kết giữ thành viên và tổ chức.
Bối cảnh hình thành DAO
DAO phát triển song hành cùng blockchain và cơ chế phi tập trung, nhưng chúng đang dần nhận được nhiều sự chú ý hơn bởi:
Mục tiêu to lớn của việc phi tập trung: Các tổ chức ngân hàng, tài chính truyền thống nắm trong tay quyền kiểm soát người dùng. Họ có quá nhiều sức mạnh và hoàn toàn có khả năng lạm dụng quyền lực trong tương lai. Đây cũng là lý do thôi thúc người dùng tìm cách vượt ra khỏi hạn chế khuôn khổ và nhận lại quyền lợi vốn có của mình.
Sức hút của tiền điện tử: Từ lĩnh vực DeFi, đến GameFi, NFT và Metaverse cho thấy crypto đang có tốc độ tăng trưởng nhanh, thu hút lượng người dùng đông đảo. Để tiếp cận crypto dễ dàng hơn, việc tạo ra DAO với sự tham gia từ nhiều bên sẽ bổ trợ kinh nghiệm, kiến thức, nguồn vốn, quan hệ và vô số yếu tố hơn.
Ưu nhược điểm
Ưu điểm
Ưu điểm DAO mang lại thể hiện rõ ở việc giúp người dùng lấy lại những quyền vốn dĩ thuộc về mình, nhưng họ đã không nhận được suốt bấy lâu nay.
- Kế hoạch dự án thường chỉ được quyết định bởi lãnh đạo đứng đầu, thi giờ đây, mọi thành viên trong cộng đồng đều có quyền được biết, tham gia biểu quyết. Kết quả chắc chắn sẽ được thực hiện theo mong muốn số đông.
- Người dùng không cần đặt nặng mối quan hệ, sự quen biết hay tin tưởng lẫn nhau, mọi hành động động đều được ghi nhận trên chuỗi, mở ra các cơ hội hợp tác đầy tiềm năng.
- Áp dụng lý thuyết trò chơi (game theory), các thành viên nắm giữ một phần của DAO, vì thế họ sẽ đề xuất ý kiến giúp phát triển hệ thống. Những ý tưởng mới cũng phải được cân nhắc để tối ưu lợi ích.
Nhược điểm
Một khi DAO đã được triển khai thì rất khó để thay đổi, hoạt động sẽ diễn ra đúng quy định trong hợp đồng thông minh. Tính bảo mật đôi khi cũng là một hạn chế của DAO, điển hình như sự cố The DAO Hack năm 2016 của gã khổng lồ Ethereum, buộc Ethereum phải phân tách thành 2 mạng Ethereum (ETH) và Ethereum Classic (ETC).
Hành lang pháp lý dành cho DAO chưa được xây dựng rõ ràng, tạo nên rào cản đối với việc phát triển hệ thống, bởi người dùng khi tham gia có thể sẽ phải chịu trách nhiệm liên quan đến pháp lý.
Tiêu chí hoạt động của DAO là cho phép người dùng biểu quyết dân chủ. Tuy nhiên nhiều kế hoạch lại đòi hỏi kiến thức chuyên môn, học thuật sâu sắc, mà đôi khi người dùng lại không có những thứ này, hoặc tệ hơn là họ chẳng hiểu đang biểu quyết vấn đề gì. Điều này hoàn toàn có thể dẫn tới những đề xuất kém chất lượng.
Các đề xuất cần hiển thị trên chuỗi rồi mới thực hiện biểu quyết đôi khi không phải là việc tốt. Đồng nghĩa các kế hoạch của DAO đều sẽ hiển thị công khai, đối thủ có khả năng nắm bắt đường hướng dự án trong tương lai.
Tổng hợp DAO token tiềm năng
Ethereum (ETH)
ETH vốn là DAO coin hoạt động theo cơ chế Proof of Work (Bằng chứng công việc). Tức phí giao dịch và thưởng sẽ được trao cho thợ đào, đổi lại họ cần thực hiện các hoạt động như khai thác khối mới, giữ bảo mật mạng lưới, xác nhận giao dịch.
Kể cả khi Ethereum tiến hành hợp nhất (The Merge) và chuyển sang cơ chế Proof of Stake (Bằng chứng cổ phần) thì nguyên lý này vẫn không có quá nhiều thay đổi. Staker (Người góp cổ phần) sẽ đảm nhiệm xác nhận giao dịch, giữ bảo mật cho mạng lưới để nhận lại phần thưởng.
Đồng thời, các thành viên cũng có quyền biểu quyết đề xuất mới, tham gia đóng góp vào sự phát triển của Ethereum.
Uniswap (UNI)
UNI là token quản trị giao thức của Uniswap, cho phép người dùng tham gia nắm giữ quyền quản trị. Điều này đồng nghĩa, chỉ những ai sở hữu UNI mới có thể bỏ phiếu đề xuất và quyết định hướng phát triển của dự án.
Marker (MKR)
Maker vốn là dự án hoạt động trong lĩnh vực Lending (Cho vay), còn MRK là DAO coin dùng biểu quyết các chỉ số quan trọng trong giao thức như tỷ lệ thế chấp, tỷ lệ thanh lý, phí vay… Trong thực tế, các chỉ số này đóng vai trò quan trọng với Maker DAO, nó liên quan chặt chẽ đến rủi ro khoản vay, vì thế MKR giữ vị trí không thể thiếu với dự án.
Lido DAO (LDO)
Lido là giải pháp dành cho những ai vừa muốn stake coin/token để nhận phần thưởng, vừa muốn thoải mái sử dụng tài sản đang được stake của mình. Lúc này, LDO là DAO token đùng trong việc quản trị dự án. Những ai sở hữu LDO có thể tham gia bỏ phiếu, đưa ra quyết định phát triển giao thức.
Curve DAO Token (CRV)
Curve Finance là sàn giao dịch phi tập trung (DEX) được xây dựng trên mạng Ethereum. Đặc biệt, dù là DEX nhưng Curve Finance không cần cấp quyền để tạo bể thanh khoản như Sushiswap, PancakeSwap… Các bể thanh khoản ở đây sẽ được tạo nếu đề xuất nhận được sự ủng hộ từ cộng đồng nắm giữ CRV.
Compound (COMP)
COMP là DAO token rất thành công trong việc quản trị giao thức trên chuỗi. Dự án cho phép người nắm giữ token tham gia bỏ phiếu và quyết định hướng đi của Compound. Đồng thời, đây còn là nền tảng cho vay hàng đầu trong thị trường crypto.
yearn.finance (YFI)
Yearn.Finance mang đến bộ sản phẩm tài chính phi tập trung được xây dựng trên mạng Ethereum, bao gồm chức năng cho vay (lending & borrowing), tạo lợi nhuận (yield farm), bảo hiểm (cover). Toàn bộ hệ sinh thái của Yearn.Finance được quản lý, phát triển bởi cộng động nắm giữ YFI token.
Audius (AUDIO)
Audius là giao thức chia sẻ âm nhạc trực tuyến, giúp kết nối người nghe với nghệ sĩ, cung cấp sự tự do trong việc phát hành, kinh doanh nội dung âm thanh. Những người nắm giữ AUDIO sẽ nhận được một phần phí mạng lưới, hoặc dùng token để mở khóa tính năng đặc biệt và tham gia quản trị dự án.
Kyber Network (KNC)
Kyber Network là giao thức cho phép hoán đổi token ở các ứng dụng khác nhau, đóng vai trò như trung tâm thanh khoản, kết nối nhiều nguồn để đưa ra mức giá tốt nhất. Người nắm giữ KNC token có thể đặt mã thông báo của mình vào KyberDAO để tham gia quản lý nền tảng, kiếm về phần thưởng đặt cược.
SushiSwap (SUSHI)
SUSHI – Một DAO token điển hình góp phần khẳng định vai trò của cộng đồng với sự phát triển dự án. Giữa năm 2021, Sushiswap đã trưng cầu đề xuất bán 50 triệu token cho tổ chức VC (Quỹ đầu tư mạo hiểm) với giá ưu đãi. Sau cùng, các thành viên DAO không thông qua đề xuất này nên Sushiswap đã tiếp tục phát triển mà không có nguồn vốn mới.
Xem thông tin DAO token xếp theo vốn hóa tại đây
Tiềm năng và vai trò của DAO
Thông qua những ví dụ nêu trên, dù chưa bàn về mặt lợi hay hại nhưng chúng ta đã phần nào thấy được tầm quan trọng của DAO. Hệ thống quản trị này đã và đang chiếm giữ vị thế đặc biệt quan trọng trong nhiều dự án.
DAO dù chưa thật sự phổ biến rầm rộ như DeFi, GameFi nhưng vẫn có tốc độ phát triển mạnh. Ở vị trí nhà đầu tư, giai đoạn này là thời điểm phù hợp để tìm kiếm cơ hội mới cho bản thân. Mong rằng qua bài viết này, bạn đã hiểu được DAO là gì? Một số DAO token hàng đầu trong hệ sinh thái.
Tìm hiểu thêm về thị trường crypto tại Coinmarketcap News.
Để lại một bình luận